Η εξέλιξη της γραβάτας δια μέσου των αιώνων

Από ένα περίτεχνο κομμάτι υφάσματος με Ascot δέσιμο, ευρέως διαδεδομένο στις αρχές του 19ου αιώνα κατά την εποχή του Beau Brummell, έως ένα απλά κομψό μαντήλι μέσα από το πουκάμισο, η ιστορία του ανδρικού λαιμοδέτη έχει μεγάλο ενδιαφέρον και θα χρειαζόμασταν τουλάχιστον τρεις συνέχειες για να καλύψουμε όλο το φάσμα των περιπτώσεων δια μέσου των αιώνων. Παρόλα ταύτα, θα επιχειρήσουμε μια πιο συμπυκνωμένη αφήγηση της ποικιλίας στη διακόσμηση του ανδρικού λαιμού με σχετικά φαρδύ ύφασμα, πριν φτάσουμε στη μορφή της σύγχρονης γραβάτας (tie) που υποδηλώνει και την διαδικασία τους δεσίματος (κόμπος) στο λαιμό του χρήστη.

Ας ξεκινήσουμε από το 221 π.Χ με τους 8.000 πολεμιστές από τερακότα που προστάτευαν τον τάφο του πρώτου αυτοκράτορα της Κίνας, Qin Shi Huang και το λαιμό τους κάλυπτε ένα κομμάτι ύφασμα, όχι μόνο για προστατευτικούς, αλλά και για συμβολικούς λόγους. Λαιμοδέτες κοσμούν και το λαιμό των Ρωμαίων στη Στήλη του Τραϊανού κατά το έτος 113 του Γρηγοριανού Ημερολογίου. Από τα μέσα του 16ου έως τα μέσα του 17ου αιώνα, κυριάρχησε ένας κάπως άβολος λαιμοδέτης-κολάρο, με δεκάδες πτυχώσεις που θύμιζε κατά κάποιο τρόπο τη στρογγυλή μυλόπετρα για την άλεση των σιτηρών, εξ ου και ονομάστηκε Millstone Collar.

Στον τριαντακονταετή πόλεμο μεταξύ 1618-1648, όταν οι Κροατικές ιππικές δυνάμεις, συνεργάστηκαν με τον στρατό της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (σημερινή Γερμανία) για θρησκευτικά αίτια με τους Αψβούργους, οι Γάλλοι στρατιώτες παρόλες τις καταστροφικές συγκρούσεις, ίσως τις μεγαλύτερες στην Ευρωπαϊκή ιστορία, πρόσεξαν το διακριτικό μαντήλι που διακοσμούσε το λαιμό τους. Γάλλοι είναι αυτοί. Αυτό το διακριτικό κομμάτι υφάσματος που τύλιγε το λαιμό των Κροατών πολεμιστών, ονομάστηκε Cravat, μια παραφθορά της λέξης "Croatian"και σαν όρος εφαρμόστηκε στη Γαλλία για κάθε είδους μαντήλι που οι άνδρες φορούσαν στο λαιμό τους. Ο δε Λουδοβίκος ο 14ος που προσπάθησε με μυστικές διαπραγματεύσεις, αλλά χωρίς επιτυχία, να τεθεί η Κροατία υπό τη Γαλλική αιγίδα, σχημάτισε και ένα ειδικό σύνταγμα υπό την ονομασία Royal Cravates. Ενώ τη μόδα της cravat, έφερε στην Αγγλία ο Κάρολος o 2os, όταν επέστρεψε στη Βρετανία μετά την εξορία του στο Παρίσι.  Ένα αντίστοιχο μαντήλι, συναντάμε και σε ένα πορτραίτο γκραβούρα του Κροάτη ποιητή Ivan Gundulic το 1662.

Μετά τη μάχη του Steenkerque (Steenkerke, Steenkirk ή Steinkirk) τo 1962 και κατά τον εννεαετή πόλεμο στην ευρύτερη περιοχή του σημερινού Βελγίου (η Ευρωπαϊκή ιστορία μαστίζεται από πολέμους), εμφανίστηκε ένας χαλαρά δεμένος λαιμοδέτης από μουσελίνα ή λινό ύφασμα και δαντέλα ή κρόσσια στα τελειώματα. Στη μία πλευρά υπήρχε μία κουμπότρυπα για να περνάει η μία άκρη του υφάσματος και να ασφαλίζει στο λαιμό. Αυτό το στυλ, προφανώς ξεκίνησε από τα στρατεύματα στη Μάχη του Steenkerque που δεν είχαν χρόνο να δέσουν σωστά τα μαντήλια τους πριν ξεκινήσουν δράση και ονομάστηκε Steinkirk.

Στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου, καθώς το ανδρικό ντύσιμο άλλαζε τάχιστα μορφή, αποκτώντας ένα πιο τυποποιημένο και απλοποιημένο ύφος, τα περίτεχνα cravates στο λαιμό των ανδρών, ακολούθησαν αντίστοιχη εξέλιξη και λέπτυναν σε μέγεθος, ενώ οι Άγγλοι, επινόησαν τον όρο « tie». Αν και υπάρχει ενα μικρό ιστορικό χάσμα στην περίπτωση του, το παπιγιόν (Bow-Tie) μοιάζει να εμφανίζεται ως ακόμα μία μετεξέλιξη των cravates. Η βιομηχανική επανάσταση οδήγησε σε πιο εύκολες λύσεις που χωρίς πρόβλημα μπορούσαν να φοριούνται μια ολόκληρη εργάσιμη μέρα. Εμφανίστηκαν γραβάτες μακριές και σχετικά λεπτές σε φάρδος, εύκολες στο πλύσιμο και με ασφαλή κόμπο, ώστε να μη λύνονται κατά λάθος. Πρόκειται για το στυλ που σε γενικές γραμμές φοριέται μέχρι σήμερα. Το 1922, ο Jesse Langsdorf, ένας ράφτης με ειδίκευση στις γραβάτες, ανακάλυψε μια μέθοδο κοπής του υφάσματος ραμμένο σε τρία τμήματα που διευκόλυνε την γραβάτα να παραμένει στητή και ατσαλάκωτη. Εκείνη την περίοδο προστέθηκε και φόδρα στην εσωτερική της πλευρά για καλύτερο στήσιμο, ενώ στις μέρες μας οι χειροποίητες γραβάτες που παρασκευάζονται από ένα κομμάτι μεταξωτό ύφασμα, που διπλώνεται στο χέρι επτά φορές, με ελάχιστη ή καθόλου φόδρα θεωρούνται οι καλύτερες του είδους. Φυσικά, λόγω του πλούσιου όγκου τους, μπορείτε να δημιουργήσετε συμμετρικούς και ευμεγέθεις κόμπους, αλλά και λόγω βάρους του υφάσματος, διαθέτουν τέλειο στρώσιμο.

Αν και θεωρητικά υπάρχουν δεκάδες τρόποι να δέσετε τη γραβάτα σας -σήμερα προτείνονται τουλάχιστον τριάντα- με πιο δημοφιλείς 10-12 εκδοχές μια και υπάρχουν αρκετές αλληλοεπικαλύψεις με ελάχιστες διαφορές. Πάντα ο κόμπος που θα επιλέξετε έχει να κάνει με το στυλ σας και το μέγεθος του υφάσματος της γραβάτας σε συνδυασμό με το πουκάμισο, το γιακά του, καθώς και το σακάκι. Επίσης, όπως λέει η παροιμία, «Fit is king», μια και συγκεκριμένα σχήματα προσώπου ταιριάζουν με συγκεκριμένους γιακάδες και συγκεκριμένοι γιακάδες με αντίστοιχους κόμπους. Χρειάζεται λοιπόν λίγο ψάξιμο για τα μεγέθη που ταιριάζουν στον κάθε τύπο ξεχωριστά.

Σε όλες τις περιπτώσεις, βασική προϋπόθεση για το σωστό σημείο που καταλήγει η απόληξη της γραβάτας, είναι η αρχή της αγκράφας τη ζώνης. Αν έχετε φαρδύ σωματότυπο, καλό είναι επιλέξετε μια φαρδιά γραβάτα και ένας λεπτός άνδρας μια μεσαία ή λεπτή σε φάρδος και φυσικά αντίστοιχα πέτα στο σακάκι. Αν και πρόκειται για στερεότυπα που κατά κάποιο τρόπο έχουν καταρριφθεί, όπως για παράδειγμα οι οριζόντιες ρίγες σε ένα Τ-Shirt που θεωρούμε ότι μας προσθέτουν κιλά, κάποιες φορές μας συμφέρει να τα ακολουθούμε μια και...αποδίδουν αισθητικά. Η μικρή θηλιά στο πίσω μέρος, χρησιμοποιείται για να περάσουμε το λεπτότερο κομμάτι του υφάσματος ώστε να κρατιέται σταθερό, αν και στις μέρες μας, ακόμα και αυτό έχει καταρριφθεί, μια και η σύγχρονη ανδρική μόδα θέλει να υπάρχει μια μικρή ασσυμετρία, καθώς προτείνει να εμφανίζεται στο πλάι της πίσω πλευράς της, το πιο στενό της κομμάτι που παλαιότερα οφείλαμε να κρύψουμε.

Η επιλογή μιας γραβάτας καλής ποιότητας, έχει να κάνει και με το ύφασμά της. Καλύτερα μια μικρή ποικιλία με γραβάτες μεταξωτές και ίσως κάποιες μάλλινες και βαμβακερές, παρά, πολλές συνθετικές και κακοραμμένες που φωνάζουν πόσο φθηνές είναι. Τα φανταχτερά ή χριστουγεννιάτικα μοτίβα, όσο χαριτωμένα και να μοιάζουν, καλό είναι να αποφεύγονται μια και κατά κάποιο τρόπο, προσβάλλουν κακόγουστα τη μεγάλη ιστορία της. Πάντα θα υπάρχει ένας καλός λόγος να διαθέτουμε και κάποιες μονόχρωμες πλεκτές-στενές γραβάτες, για μια προσεγμένη casual εμφάνιση με λονδρέζικο στυλ, φορεμένες μέσα από ένα αμάνικο μάλινο πουλόβερ.

Πέρα από τη πρωτεύουσα θέση της στην ανδρική μόδα, η επικοινωνιακή και συμβολική δύναμη της γραβάτας, δεν παύει να είναι αποτέλεσμα της επιρροής από τόσες διαφορετικές κουλτούρες. Κροάτες, Ιταλοί, Άγγλοι, Γάλλοι, Αμερικανοί, με τις προσθήκες τους δια μέσου των αιώνων, οδήγησαν στην πολυπολιτισμική ιστορία της και τη σημερινή της μορφή, καθώς και εκείνης των μαντηλιών και των παπιγιόν. «A modern man has only one accessory to mark his presence – a cravat», όπως έχει δηλώσει στο παρελθόν ο Alberto Moravia, γνωστός Ιταλός συγγραφέας.