Ενδεχομένως το έχετε δει, αλλά δεν ξέρετε ότι το λένε «spork». Αναφέρομαι στο υβριδικό κουταλοπίρουνο, με το σχετικά πιο βαθύ «σκαφίδι» από ότι ένα κοινό κουτάλι, το οποίο καταλήγει σε δυο, σε τρία ή και σε τέσσερα δόντια. Ακόμα και το όνομά του, «spork», γλωσσικό υβρίδιο είναι ∙ δημιουργήθηκε από τη «σύμφυρση», όπως θα λέγανε οι γλωσσολόγοι, των αγγλικών λέξεων spoon+fork. Και δεν είναι κάτι καινούργιο.
Κατασκευάστηκε στις Η.Π.Α. κάπου προς στα τέλη του 19ου αιώνα, αρχικά από ανοξείδωτο χάλυβα, με το σκοπό να χρησιμοποιηθεί για το ως κουταλοπίρουνο παγωτού. Πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία του ήταν τα terrapin forks (πιρουνάκια-τρίαινες ή τετράαινες), που χρησιμοποιούσαν για να πιάνουν το ψωμί από το καλαθάκι του ή τα ramequin forks τα πιρουνάκια για το ζεστό ορεκτικό, που σέρβιραν σε φορμάκια.
Η λέξη «spork» πρωτοεμφανίζεται σε αμερικάνικο λεξικό γύρω στο 1909. Χρειάστηκαν όμως ακόμα 70 χρόνια για να κατασκευαστεί το πρώτο spork από πλαστικό με σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως πολυεργαλείο για εκδρομείς.
Υιοθετήθηκε από κάποιες αεροπορικές εταιρίες ως μοναδικό σκεύος για τα γεύματα της οικονομικής θέσης, καθώς τα «δόντια» του επιτρέπουν ακόμα και να τεμαχίσει κανείς το φαγητό του. Η αρχή είχε γίνει. Λόγω της πρακτικότητας του « 2 σε 1» και του ότι η μια του πλευρά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως μαχαίρι, σύντομα κατακλύζει τις καντίνες των σχολείων και των φυλακών. Το επιλέγει μέχρι και ο αμερικανικός στρατός. Δεν άργησε η μέρα τα sporks αρχίζουν να ανταγωνίζονται μέχρι και τον ελβετικό σουγιά, το πολυεργαλείο που έχουν πάντα μαζί τους όσοι κάνουν κάμπινγκ.
Τι μπορεί να κάνει ένα spork;
Ένα spork είναι must για κάθε εκδρομικό σακίδιο. Συνήθως αντικαθιστά το κουτάλι και το πιρούνι. Επιτρέπει να τσιμπάμε ευκολότερα την τροφή, να την ανασηκώνουμε, φτυαρίζοντάς την, να αλείφουμε το ψωμί μας, αλλά και να μαζεύουμε τη σάλτσα από το πιάτο μας. Το χρησιμοποιούν όμως και οι μάγειρες στην κουζίνα για να ισιώσουν την επιφάνεια του φαγητού ή για να απλώνουν τις σάλτσες.
Το περίεργο όμως είναι ότι αυτό το εκδρομικό πολυεργαλείο βρήκε τη θέση του και σε μεγάλα εστιατόρια, με αστέρια. Προφανώς ένας από τους λόγους της δημοφιλίας του είναι ότι κρίθηκε εξίσου κατάλληλο για παιδιά και για ενήλικες, καθώς και για άτομα με απώλεια αυτονομίας. Υπάρχουν όμως κι άλλοι…
Όπου ανακατεύονται οι Γάλλοι…
Το γαλλικό αντίστοιχο του spork ονομάζεται «cuillère-fourchette» ή πιο απλά «cuichette» και περιγράφει ένα κουταλοπίρουνο που σχεδίασαν το 1988 η Catherine και ο Jean-Louis Orengo, πιθανόν αγνοώντας την ιστορία του spork. Όπως εξήγησαν στην παρουσίαση του, το 2016, στο διαγωνισμό εφευρέσεων (Concours Lépine) όπου κέρδισαν το πρώτο βραβείο, εμπνεύστηκαν το σχήμα του παρατηρώντας τα αποτυπώματα που άφηναν τα πόδια των άγριων ζώων στο έδαφος. Το cuillère-fourchette τους κέρδισε το 2017 και χρυσό μετάλλιο στην αντίστοιχη Διεθνή Έκθεση Εφευρέσεων, στη Γενεύη. Το βραβευμένο κουταλοπίρουνο κυκλοφόρησε με το trade name «Georgette» από τον οίκο Outdoor.
Τα πράγματα άλλαξαν όταν η cuichette, το κουταλοπίρουνο που μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Orengo παρουσίαζαν στις εκθέσεις ως gadget για κατασκηνωτές, κατάφερε να τραβήξει την προσοχή του σεφ του προεδρικού μεγάρου. Ο Guillaume Gomez ενθουσιάστηκε και παρήγγειλε αρκετές δωδεκάδες Georgettes για το Palais de l`Elysée. Αυτή ήταν η απαρχή της «αγιοποίησης» του.
Η Georgette κατακτά την υψηλή γαστρονομία
Ο επόμενος που υιοθέτησε το υβριδικό αυτό σκεύος ήταν ο σεφ Paul Fonvielle του γαστρονομικού εστιατορίου le Carré de l`Ange, στο Saint-Lizier της Οξιτανίας. Ακολούθησε ο τριάστερος γείτονας του Gilles Goujon (l`Auberge du Vieux Puits στο Fontjoncouse) και, το 2016, ο Alain Ducasse βάζει τις Georgettes στο εστιατόριο Jules-Verne, στον Πύργο του Άιφελ.
Την ίδια περίπου εποχή ο ξενοδοχειακός όμιλος Accor παραγγέλνει 5.000 georgettes για τα ξενοδοχεία του. Ο δρόμος είχε ανοίξει. Η κομψή Georgette τα κατάφερε καλύτερα από το spork. Έκτοτε μπήκε σε πολλά αστεράτα εστιατόρια από τη Νέα Υόρκη μέχρι το Χονγκ-Κονγκ, για να ξαναγυρίσει με άλλον αέρα – και άλλη τιμή – από εκεί που ξεκίνησε: Η πιο casual εκδοχή της, με ειδική τρύπα για να το κρεμιέται στο porte-clefs , ονομάζεται πλέον «Georgette aventure» που πωλείται σε καταστήματα ειδών πεζοπορίας.
Το spork κατακτά και την ελληνική αγορά
Τελευταία το είδαμε σε εστιατόρια που σερβίρουν μεζέδες ή tapas, σε δεξιώσεις και ως σκεύος μιας χρήσης στη γρήγορη εστίαση και μέσα σε συσκευασίες ετοίμων γευμάτων (κυρίως σαλάτες κομποζέ). Σήμερα όμως το spork δεν κατασκευάζεται μόνο από ανοξείδωτο χάλυβα, χρησιμοποιούνται και διάφορα άλλα υλικά, από ασήμι μέχρι τιτάνιο. Όταν, βέβαια, προορίζεται για σκεύη μιας χρήσης συνήθως το πολυκαρβονικό πλαστικό ή προτιμάται το ξύλο ερυθρελάτης. Στην πιο vegetale εκδοχή της, η Georgette είναι 100% φυτική, είναι επαναχρησιμοποιούμενη και πλένεται. Παράγεται από φυτικό, κομποστοποιήσιμο υλικό, κατάλληλο για επαφή με τρόφιμα από βιοπολυμερή, φυτικές ίνες και γαλλικό αλεύρι δημητριακών.
Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να συμμετάσχετε στη συζήτηση