Τρώγονται τα κούμαρα;

Η απάντηση είναι ναι, αλλά με μέτρο. Μόνο ένα, όπως δηλώνει το δεύτερο στοιχείο unedo στο βοτανολογικό όνομα του φυτού Άρβουτος η κοινή (Arbutus). Unum edo, δηλαδή τρώω μόνο ένα, στα λατινικά. Τώρα αν φάτε και μερικά παραπάνω δεν πειράζει, αρκεί να μην το παραξηλώστε.

Η κουμαριά ή είναι ένα αειθαλές φυτό που ανήκει στην οικογένεια των ερικοειδών (Ericaceae). Απαντάται σχεδόν σ’ όλες τις παραμεσόγειες περιοχές θαμνώδους, μακίας βλάστησης. Εκεί που ευδοκιμούν, δηλαδή, κυρίως τα σκληρόφυλλα φυτά, οι αείφυλλοι θάμνοι και τα μικρά δένδρα. Θα τη συναντήσετε όμως μέχρι και στην Ιρλανδία. Τα λουλουδάκια της είναι λευκά ή ρόδινα σαν μικρά κουδουνάκια και μοιάζουν με τα άνθη του πρωτομαγιάτικου μιγκέ (Convallaria majalis). Οι καρποί (ράγες) της κουμαριάς έχουν αρχικά πράσινο κι αργότερα κίτρινο και ρόδινο χρώμα και όταν πια ωριμάσουν και μαλακώσουν γίνεται έντονο κόκκινο. Το απαλό τους άρωμα φέρνει κάπως προς το γλυκάνισο, ενώ η γεύση τους είναι σχετικά γλυκιά, διακριτικά φρουτώδης και ξυλώδης, με νύξεις μάνγκο, βερίκοκου, γκουάβας και ροδάκινου. Αν δεν ωριμάσουν καλά τα κούμαρα αποφύγετε να τα βάλετε στο στόμα σας γιατί ενδέχεται να σας φέρουν αναγούλα ή τάση για εμετό. Αν πάλι ωριμάσουν πολύ γίνεται ζύμωση και σχηματίζουν αλκοόλη, κάτι που δεν γίνεται ορατό.

Τα κούμαρα ωριμάζουν δυο φορές το χρόνο, την άνοιξη και το φθινόπωρο και πολλές φορές πάνω στο ίδιο δέντρο υπάρχουν άγουροι, ώριμοι κι υπερώριμοι καρποί αλλά και άνθη. Οι εδώδιμοι κι εύγευστοι καρποί της κουμαριά, σημαντική πηγή βιταμίνης C, δεν αρέσουν συνήθως κυρίως λόγω της κοκκώδους υφής τους. Μπορείτε όμως να τους αξιοποιήσετε σε σάλτσες για κρέατα, σε μαρμελάδες και σε ζελέ, αρκεί να επιλέξετε κούμαρα που δεν θα είναι ούτε άγουρα ούτε υπερώριμα. Αν αποφασίσετε να τα κάνετε γλυκό ή μαρμελάδα, προτιμήστε όσα είναι άθικτα και μην τα παραβράσετε γιατί θα διαλυθούν. Αν θέλετε μπορείτε να αρωματίστε το γλυκό ή τη μαρμελάδα σας με βότανα με φλοίδες λεμονιού ή μπαχαρικά της αρεσκείας σας κι αν αισθανθείτε πως σας ενοχλεί η κοκκώδης υφή του φρούτου, περάστε την πούλπα του από λεπτή σήτα.

Παλιά συνήθιζαν να διαλύουν ώριμα κούμαρα σε κρασί μαζί με νερό βρασμένο με ζάχαρη και κανέλα. Το ποτό αυτό θεωρείτο ιδανικό τονωτικό για εξασθενημένους οργανισμούς. Τα κούμαρα χρησιμοποιούνται και για την παρασκευή λικέρ και αποστάγματος. Στην Κρήτη και τη Βόρεια Ελλάδα συνήθιζαν να φτιάχνουν την «κουμαρόρακη», ένα δυνατό αλκοολούχο ποτό, με ζύμωση και απόσταξη. Σε κάποια μέρη αποστάζουν τα κούμαρα και τα αναμειγνύουν με ζάχαρη και κανέλα. Στην Κορσική παρασκευάζουν ένα πολύ αρωματικό, χωνευτικό λικέρ (liqueur d`arbouse). Κάτι αντίστοιχο παράγεται και στη Σαρδηνία (liquore di Corbezzolo). Στην Πορτογαλία στα βουνά του Algarve που είναι γεμάτα κουμαριές οι άνθρωποι αγαπούν πολύ τα κούμαρα (medronhos), αλλά συνηθίζουν να τα καταναλώνουν με μέτρο, καθώς γνωρίζουν πως ακόμα και ωμά είναι αρκετά… αλκοολικά. Παρασκευάζουν όμως κι ένα μπράντι (Guia aguardente de medronho), που ο αλκοολικός βαθμός του φτάνει τα 45% Vol. καθώς κι ένα αντίστοιχο λικέρ, το medronho, το οποίο σερβίρουν μαζί με τα επιδόρπιά τους ή το χρησιμοποιούν ως γέμιση για σοκολατάκια, όπως κάνουν αλλού με το λικέρ maraschino (και τα βύσσινα Marasca).