Καπέλο Παναμά: το πιο διάσημο καπέλο όλων των εποχών

02 Μαΐου 2023
Κώστας Παπαζέτης
Τα καπέλα αποτελούν σήμερα ένα αξεσουάρ μόδας, ή έναν τρόπο προστασίας από τον δυνατό ήλιο. Και φέτος είναι très à la mode

Καλοκαιριάζει σιγά σιγά και η κουβέντα γυρνά γύρω από το πόσο πιο ζεστό θα είναι το φετινό καλοκαίρι. Δυστυχώς η κλιματική αλλαγή δεν είναι μία αόριστη συζήτηση του παρελθόντος. Όπως καθόλου αόριστο δεν είναι και το πόσο κακό κάνει στο δέρμα μας ο ήλιος. Το καπέλο είναι η αποτελεσματικότερη και ευκολότερη λύση ενάντια στις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου.

Τα καπέλα αποτελούν σήμερα ένα αξεσουάρ μόδας, ή έναν τρόπο προστασίας από τον δυνατό ήλιο. Και φέτος très à la mode (προς τα κορίτσια αυτό το σχόλιο). Σε παλαιότερες εποχές, ωστόσο, είχαν πολλά περισσότερο συμβολισμό για το πρόσωπο που τα φορούσε, τόσο κοινωνικό όσο και οικονομικό. Όχι πως και σήμερα κάποιοι δεν μεγαλοπιάνονται φορώντας ένα καπέλο. Παρόλο λοιπόν που τα καπέλα σήμερα δεν αποτελούν πλέον υποχρεωτικό στοιχείο της γκαρνταρόμπας, συμβάλλουν πολύ στην ενίσχυση του στυλ τόσο από άποψη look όσο και από άποψη λειτουργικότητας. Σε αντίθεση με την πληθώρα επιλογών χειμωνιάτικων καπέλων, υπάρχει πραγματικά μόνο ένα κλασικό καλοκαιρινό καπέλο που έχει αντέξει στη διάρκεια του χρόνου: το καπέλο Παναμά (Panama Hat).

Πρόκειται για ένα καπέλο ανοιχτόχρωμο, λεπτό, υφαντό από άχυρο (cogollos) του φοίνικα toquilla της Νότιας Αμερικής. Το αυθεντικό καπέλο πάναμα πρωτο-κατασκευάστηκε στον Ισημερινό στις αρχές του 17ου αιώνα, γνωστό ως sombrero de paja toquilla, ή απλά “ψάθινο καπέλο”. Το κομψό του σχήμα, το σχεδόν ανύπαρκτο βάρος του κι η αριστουργηματική του ύφανση -που του δίνει τη δυνατότητα να “αναπνέει”-, το καθιστούν την τέλεια επιλογή για ζεστό, ηλιόλουστο καιρό, όχι μόνο ως αξεσουάρ γκαρνταρόμπας αλλά κι ως έργο τέχνης.


Και για να ξέρουμε γιατί μιλάμε κι επειδή κυκλοφορούν δεκάδες καπέλα τύπου Παναμά, το αυθεντικό Panama hat  (α) δεν έχει καθόλου ραφές, (β) κατασκευάζεται στο χέρι από άχυρο, το οποίο μπορεί να βρεθεί μόνο στα τροπικά δάση του Ισημερινού (2000-4000 πλέξεις ανά τετραγωνική ίντσα)και (γ) η ύφανση του είναι liso (ψαροκόκαλο). Μόνο αυτό θεωρείται έργο τέχνης και προστατευόμενο είδος από την UNESCO. Τους όρους "Montecristi Fino" ή "Montecristi Superfino" μην τους λαμβάνετε υπόψη σας γιατί απλά έχουν δημιουργηθεί για λόγους marketing.


Γιατί όμως ένα καπέλο που προέρχεται από τον Ισημερινό ονομάζεται Παναμά; Το συγκεκριμένο καπέλο αποτελούσε ένα από το βασικά εξαγώγιμα είδη του Ισημερινού σε γειτονικές χώρες.  Η ιστορία λέει ότι ήδη από το 1834, χρυσωρύχοι που έκαναν το ταξίδι στην Καλιφόρνια μέσω του Παναμά αγόραζαν τέτοια καπέλα στον Παναμά, προσδίδοντας τους το παραπλανητικό όνομα «Panama Hat». Από στόμα σε στόμα κι η συνεχιζόμενη ροή ανθρακωρύχων μέσω του Παναμά διατήρησαν τον όρο και τη δημοτικότητα του καπέλου. Δεν απέκτησε όμως ευρύ κοινό στις ΗΠΑ έως ότου ο Θίοντορ Ρούσβελτ φωτογραφήθηκε φορώντας καπέλο Πάναμα στο εργοτάξιο της διώρυγας του Παναμά. Ήταν το βασικό “αξεσουάρ” των εργατών της διώρυγας και στις μέρες μας ένα πανάκριβο καπέλο!

Το στυλ ενός καπέλου Παναμά καθορίζεται από δύο βασικά χαρακτηριστικά: 1) το σχήμα και το μέγεθος του γείσου και 2) το στέμμα. Σε διάφορες μορφές έχει φορεθεί από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη. Αστέρες του κινηματογράφου, πολιτικοί και αξιόλογες φιγούρες της μόδας φορούσαν και φορούν καπέλα Πάναμα. Ο Ηρακλής Πουαρό, ο Ρόμπερ Ρέντφορντ στο The Great Gatsby και ο Γκρέγκορι Πεκ στο To Kill Mockingbird είναι μερικοί από τους θρύλους που φόρεσαν αυτό το διάσημο καπέλο. Να μην αναφερθώ στις γυναίκες που φωτογραφήθηκαν σε απίθανα ενσταντανέ -από supermodels ως σταρ του σινεμά και της μουσικής- φορώντας ένα Panama hat.


Αν αναλογιστεί κανείς ότι απαιτούνται τέσσερις με οκτώ μήνες  για να κατασκευαστεί  ένα τέτοιο αριστούργημα καθώς και το γεγονός ότι έχουν απομείνει μόνο λίγες χούφτες ανθρώπων που μπορούν να υφαίνουν με τόσο ωραίο τρόπο, είναι προφανές ότι ένα αυθεντικό τέτοιο καπέλο είναι πολύ ακριβό. Αλλά θα μου πεις και τι είναι φθηνό στις μέρες μας; Καλό καλοκαίρι.